Staalkabels in de tuigerij
Duizend-en-één kabels met evenzoveel toepassingen. Elke staalkabel heeft zijn of haar sterke en zwakke eigenschappen. Hoe een staalkabel is opgebouwd, bepaalt de karakteristiek voor een kabel. Een korte uitleg.
Strengen
De fabricage van staaldraden begint bij een enkele draad. De vorm, het materiaal en de afmeting zijn van invloed op de uiteindelijke karakteristiek van de staalkabel. Deze draden worden in diverse samenstellingen geslagen tot één streng. De samenstelling en het gebruik van verschillende draden geeft een streng zijn souplesse, stijfheid of vorm-vastheid. Op deze manier worden er diverse soorten staaldraden gevormd met verschillende eigenschappen voor verschillende toepassingen.
Kabels
Van de strengen worden uiteindelijk diverse kabels gemaakt. De welbekende staalkabels hebben een doorsnee zoals op de volgende afbeelding:
Samenstelling
Voor een soepele kabel worden dunne draden (in diverse samenstellingen) geslagen tot één streng. Over het algemeen geldt hoe meer draden in een streng, hoe soepeler de kabel. De strengen worden geslagen tot één kabel. Een stugge kabel bestaat daarentegen uit weinig relatief dikkere draden.
Staand want
Op een gemiddeld jacht wordt het staand want doorgaans van 1×19 kabel gemaakt. Deze is dus samengesteld uit 19 enkele draden. De eigenschap van 1×19 is best passend voor staand want van het overgrote deel van schepen; weinig rek en hoge breeksterkte.
Compacted strand of Dyform
Voor staand want op grotere schepen of bij extremer gebruik kan een verdichte (compacted) kabel uitkomst bieden. Hierbij zijn de afzonderlijke draden niet rond, maar zodanig gevormd dat deze naadloos (soms met vuldraden) in elkaar passen. Hierdoor ontstaat een nagenoeg massieve draad. Doordat er meer materiaal in de diameter zit is de breeksterkte hoger en door het ontbreken van ruimte tussen de draden is de constructierek aanzienlijk lager.
Lopend want
Staalkabel voor lopend want wordt tegenwoordig voornamelijk nog op klassieke schepen toegepast en wordt ook daar vaak al vervangen door dyneema. Constructies als 7×19 en 6×36 zijn wel soepel, maar vaak is de verhouding tussen staalkabeldiameter en de schijf- of trommeldiameter van blok of lier ongunstig, waardoor de kabel snel stuk gaat.
Alternatieven
Staalkabel is nog steeds erg populair en meest gebruikt. Dit heeft o.a. te maken met de goede eigenschappen, gunstige prijs/kwaliteitverhouding, wereldwijde verkrijgbaarheid en eenvoudige verwerking van eindverbindingen. Afhankelijk van de situatie en toepassing kan je kiezen voor alternatieven, zoals bijvoorbeeld rod (massief) of synthetische producten als dyneema, kevlar, pbo of zelfs carbon.
Hulp nodig?
Wil je advies over jouw specifieke situatie? Wil je weten waar je rekening mee moet houden wanneer je dyform gaat gebruiken of waarom en waar je genoemde alternatieven zou kunnen toepassen? Laat het ons weten, we helpen graag.